ሓበሬታን ክንክንን ብዛዕባ ጾታዊ ጥዕና

• ኮንዶም፡ ኣብ ልዕሊ ብልዕቲ ዝውደይ ረቂቕ መሸፈኒ ጎማ ወይ ፕላስቲክ እዩ። ነዚ ካብ ዝኾነ ፋርማሲ፣ ቤት-መድሃኒትን ካብ ዓበይቲ ሱፐርማርኬታትን ክትገዝእዎ ትኽእሉ ኢኹም። ኮንዶም ውሱን ናይ ኣገልግሎት ዕድመ ከምዘለዎ ድማ ኣስተውዕሉ።

• መከላኸሊ ጥንሲ ከኒና፡ መዓልታዊ እትውሕጦ መድሃኒት እዩ። ጽፍዮ-እንቋቑሖ ንምክልኻል ዝሕግዙ ሆርሞናት ዝሓዘ ድማ እዩ።

• ቀለቤት ውሽጠ-ማህጸን፡ እዚኣ ጥንሲ ንምክልኻል ኣብ ማህጸን እትኣቱው ንእሽቶ ቀልቤት እያ። ሆርሞናውን ዘይሆርሞናውን ቀለቤታት ድማ ኣለዉ።

ጥንሲ ንምክልኻል ክትገብርዎም እትኽእሉ ካልኦት ብዙሓት ነገራት እውን ኣለዉ። ከም ሰብኣይ መጠን እውን። ሓበሬታ ንምርካብ ንሓኪምኩም ሕተቱ።

• ኮንዶም ምጥቃም፡ ኣብ እዋን ጾታዊ ርክብ ኮንዶም ምጥቃም ዝርግሐ ብጾታዊ ርክብ ዝመሓላለፉ ሕማማት ከጉድል ይኽእል እዩ። 

• ክታበታት፡ ንገለ ብጾታዊ ርክብ ዝመሓላለፉ ሕማማት መከላኸሊ ክታበታት ኣለዉ፣ ከም በዓል ንመንሽሮ ማህጸን መከላኸሊ ዝኸውን ክታበት ናይ ቫይረስ ፓፒሎማ ሰብ (HPV) ዝኣመሰሉ። ክታበት ድሕሪ ምውሳድኩም እውን እንተኾነ ውሑስ ጾታዊ ርክብ ክትፍጽሙ ይግባእ። 

• ብዛዕባ ጾታዊ ታሪኽካ ምዝራብ፡ ብዛዕባ ጾታዊ ታሪኽኩምን ብጾታዊ ርክብ ዝመሓላለፉ ሕማማት ብዝምልከት ዘለኩም ኩነትን ምስ መጻምድትኹም (መጻምድቲታትኩም) ግልጺን ቅኑዓትን ኩን። እዚ ድማ ብዛዕባ ምክልኻል ውሳኔታት ኣብ ምውሳድ ይሕግዝ።

• መራፍእ ምክፋል ኣወግዱ፡ ሓሽሻት ትጥቀሙ ምስ እትኾኑ መራፍእ ፈጺምኩም ንኻልእ ሰብ ኣይተካፍሉ። እዚ ናይ ከም ኤች.ኣይ.ቪ ዝኣመሰሉ ብደም ኣቢሎም ብጾታዊ ርክብ ዝመሓላለፉ ሕማማት ሓደጋ ይቕንስ።

• ብጾታዊ ርክብ ናይ ዝመሓላለፉ ሕማማት (SOA) መርመራ ግበሩ፡ እዚ ኣብ ሓፈሻዊ ሓኪምኩም ወይ ኣብ GGD ክግበር ይከኣል።  ኩሉ ሰብ ክምርመር ይኽእል እዩ። SOA ዘይብልኩም ምዃንኩም ብርግጽ ክሳብ እትፈልጡን ክሳብ እትሕከሙን ጾታዊ ርክብ ኣይትፈጽሙ። ናይ SOA ውጽኢት መርመራኹም ኣዎንታዊ ምስ ዝኸውን ድማ ነቲ ዝተኣዘዘልኩም ሕክምና ተኸተሉ። SOA ብጸረ-ነፍሳት ወይ ብጸረ-ቫይረስ መድሃኒታት ክሕከሙ ይኽእሉ እዮም። ናይ SOA ውጽኢት መርመራኹም ኣዎንታዊ ምስ ዝኸውን፣ ንጾታዊ መጻምድትታኩም እውን ኣፍልጥዎም/ወን። ንሳቶም/ተን እውን ክምርመሩን ክሕከሙን ይኽእሉ እዮም።

• ህጹጽ መከላኸሊ ጥንሲ (morning-afterpil)፡ ዘይውሑስ ጾታዊ ርክብ ድሕሪ ምፍጻምኪ ከም ጓል ኣንስተይቲ መጠን በዚ ከኒና ጥንሲ ክትከላኸሊ ትኽእሊ ኢኺ። ነዚ ከኒና ካብ ፋርማሲን ድኳን መድሃኒትን ክትገዝእዮ ትኽእሊ ኢኺ። ነዚ ድማ ካብ ሓፈሻዊ ሓኪምኪ ናይ ትእዛዝ ወረቐት ኣየድልየኪን እዩ። ዘይውሑስ ጾታዊ ርክብ ድሕሪ ምፍጻምኪ ነዚ ከኒና ብዝተኻእለ መጠን ቀልጢፍኪ ክትውሕጥዮ ድማ ይግባእ።

ብዙሓት ዘይምቹእ ጾታዊ ተሞክሮታት ዘለዎም ሰባት ብዕልግና፣ ፍርሒ፣ ሕርቃንን ጽዩፍነትን ይስምዖም። ወይ ጥፍኣተኛ ዝኾኑ ኮይኑ ይስምዖም፣ ንነብሶም ድማ ይወቕሱ። ናትካ/ኪ ጥፍኣት ኣይኮነን። ንኸምዚ ዝበለ ስምዒት ድማ ተሰኪምክሞ ስቕ ኣይትበሉ። ጽቡቕ ንኽስምዓኩም ክሕግዝኹም ዝኽእሉ ኣማኸርቲ ኣለዉ። ብዛዕባ እዚ ናብ ሓኪምኩም ወይ ናብ ማእከል ጾታዊ ዓመጽ ክትከዱ ትኽእሉ ኢኹም።

'PrEP' ኤች.ኣይ.ቪ. ንኸይሕዘካ ንምክልኻል እትወስዶም ከኒናታት እዮም። መዓልታዊ 'PrEP' ትወስድ። ወይ ድማ ቅድሚ ወይ ድሕሪ ጾታዊ ርክብ ጥራይ። ንሱ ባዕልኻ ኢኻ እትመርጾ። ክትቅይር እውን ትኽእል ኢኻ። 'PrEP' ንዓኻ ዝኸውን' ዶ ይመስለካ? ስለዚ ምስ ሓኪምካ ወይ ምስ GGD ቆጸራ ግበር። ኣንጻር ኤች.ኣይ.ቪ. ዝኸውን 'PrEP' ክትቕበል ትኽእል ምዃንካን ዘይምዃንካን ድማ ምስ ሓኪምካ ተዘራረብ።

'PrEP' ካብ  ኩሎም ሓካይም ክትረክብ ኣይትኽእልን ኢኻ። ሓኪምካ ክሕግዘካ ኣይክእልን ድዩ? ነዚ ክገብር ዝኽእል ካልእ ሓኪም ዝፈልጥ እንተኾነ ሕተቶ። ወይ ድማ ካብ GGD ምኽሪ ሕተት።